Skoliozą określa się boczne skrzywienie kręgosłupa, które na zdjęciu rentgenowskim ma wartość większą niż 10° mierzone metodą Cobba. W istocie skolioza jest deformacją trójpłaszczyznową, w której oprócz skrzywienia bocznego występuje zaburzenie fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej oraz rotacja kręgów w płaszczyźnie poprzecznej.
Najczęściej mamy do czynienia ze skoliozą idiopatyczną, która rozwija się w okresie wzrostu i dojrzewania, a której przyczyna nie została dotychczas w pełni wyjaśniona. Na podstawie różnorodnych badań rozwoju skoliozy można stwierdzić że przyczyną jest wieloczynnikowo uwarunkowana ( z niewątpliwym podłożem genetycznym) patologia ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności układu posturalnego.
Skolioza jest skrzywieniem strukturalnym i nie należy jej utożsamiać z wadą postawy. Przyczyną skoliozy nie są z pewnością złe nawyki podczas stania, siedzenia czy też noszenie plecaka lub torby na jednym ramieniu.
Skolioza objawy
W skoliozie obserwujemy nierówne ustawienie ramion, asymetrię łopatek oraz trójkątów talii. Niekiedy można zaobserwować przemieszenie jednego z bioder do góry i do przodu.
W miarę progresji skrzywienia kręgosłup przybiera kształt esowaty, a w pochyleniu tułowia do przodu uwydatnia się garb żebrowy w odcinku piersiowym oraz wał mięśniowy w odcinku lędźwiowym.
Ból nie jest typowym objawem w skoliozie idiopatycznej u dzieci i młodzieży. Jeśli jednak występuje należy ustalić jego przyczynę.
Skolioza diagnostyka
Ocena radiologiczna skoliozy odbywa się na podstawie radiogramów tylno-przednich i bocznych w pozycji stojącej obejmujących cały kręgosłup od potylicy po miednicę.
Kiedy mamy do czynienia z nietypowym wzorcem skoliozy (np. skrzywienie piersiowe lewostronne) lub występują objawy neurologiczne albo dolegliwości bólowe konieczne jest wykonanie dodatkowych badań takich jak MRI, TK , badania elektrofizjologiczne.
Skolioza leczenie
Decyzję terapeutyczne podejmuje się na podstawie wielkości skrzywienia oraz ryzyka progresji skrzywienia.
Postępowanie w skoliozie idiopatycznej obejmuje:
– Obserwację
– Gorsetowanie
– Leczenie operacyjne
Przez obserwację rozumie się systematyczne wizyty kontrolne co 4-6 miesięcy z badaniem klinicznym oraz oceną RTG. Takie postępowanie zarezerwowane jest dla pacjentów ze skrzywieniami <20° wg Cobba
W przypadku udokumentowanej progresji skrzywienia do wartości > 20°-25° wg Cobba rozpoczyna się leczenie gorsetami. Zasadniczym celem takiego leczenia jest niedopuszczenie do pogłębienia (progresji) skrzywienia. Leczenie gorsetowe dedykowane jest dla pacjentów rosnących, przed uzyskaniem dojrzałości kostnej i trwa do czasu jej uzyskania.
Leczenie operacyjne przeznaczone jest dla pacjentów, u których skrzywienie przekracza 45° wg Cobba
Celem operacji jest korekcja deformacji, czyli możliwie najlepsze wyprostowanie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej i odtworzenie zaburzonych fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej.
Bezpośrednio widocznym skutkiem operacji skoliozy dla pacjenta jest poprawa kosmetyczna na którą składają się zmniejszenie garbu, wyosiowanie sylwetki, wyrównanie barków, zmniejszenie asymetrii łopatek i trójkątów talii.
Kolejną korzyścią jaką przynosi operacja jest zapobieganie dalszej progresji deformacji, udowodniono bowiem, że skrzywienia większe niż 50° wg Cobba będą dalej progresować w życiu dorosłym powodując dalsze pogorszenie sylwetki, bóle oraz dodatkowe problemy krążeniowo oddechowe.
Operacja polega na wprowadzeniu implantów do kręgosłupa (tytanowe śruby i pręty) na których dokonuje się odpowiednich manewrów korekcyjnych a następnie usztywnia się w nowym, skorygowanym ustawieniu. Ostatnim elementem operacji jest pobudzenie kręgosłupa do spondylodezy czyli do zrostu kostnego, który dokonuje się w zakresie operowanego odcinka w ciągu następnych miesięcy. Do czasu zrostu kręgosłup stabilizowany jest przez implanty, następnie zrośnięte kręgi przejmują obciążenia mechaniczne. Uzyskanie zrostu kostnego jest ważne, ponieważ same implanty nie są w stanie zapewnić korekcji i stabilności kręgosłupa przez dłuższy czas.
Leczenie rehabilitacyjne jakkolwiek korzystne z punktu widzenia ogólnej sprawności nie ma wpływu na korekcję skrzywienia i zahamowanie jego dalszej progresji.
Z jednej strony brak jest wystarczających dowodów naukowych potwierdzających efektywność leczenia rehabilitacyjnego w redukcji ryzyka progresji skoliozy, z drugiej strony istnieją publikacje wskazujące na pozytywny wpływ ćwiczeń na jej przebieg