Kręgozmyk
Definicja
Kręgozmyk czyli spondylolisteza lub ześlizg jest patologią kręgosłupa polegającą na przemieszczeniu do przodu jednego kręgu względem kręgu znajdującego się poniżej.
W istocie przemieszczeniu ulega cała kolumna kręgosłupa począwszy od poziomu kręgozmyku w górę.
Patologia
Kręgoszczeliną czyli spondylolizą nazywamy przerwanie lub defekt w obrębie węziny czyli tzw. części międzywyrostkowej kregu.
Do powstania kręgoszczeliny dochodzi zazwyczaj w wyniku złamania zmęczeniowego, które najczęściej dotyczy 5-go lub rzadko 4-go kręgu lędźwiowego.
W późniejszym okresie dochodzi do zwyrodnienia krążka międzykręgowego i stopniowego ześlizgiwaniu się kręgu do przodu czyli do progresji kręgozmyku.
Czynniki ryzyka:
- Predyspozycja anatomiczna
- pogłębiona lordoza lędźwiowa,
- malformacje wyrosktów stawowych
- Wrodzona wiotkość stawowa
- Sporty oraz zawody wymagające powtarzających się przeprostów kręgosłupa lub rotacji:
- gimnastyka, piłka nożna, podnoszenie ciężarów, judo
- pracownicy budowlani
- Powtarzalne częste ruchy zgięcia <–> wyprostu tułowia mogą powodować opisywane powyżej złamanie zmęczeniowe w obrębie części międzywyrostkowej kręgu, czyli kręgoszczelinę.
Klasyfikacja kręgozmyku
Stopień zaawansowania kręgozmyku przeprowadza się zgodnie z klasyfikacją Meyerdinga na podstawie przemieszczenia górnego kręgu względem dolnego trzonu kręgu:
Stopień I: 0-25%
Stopień II: 26-50%
Stopień III: 51-75%
Stopień IV: 76-100%
Objawy kręgozmyku
Kręgozmyk prowadzi do bólu krzyża, wzmożonego napięcia mięśni przykręgosłupowych, usztywnienia i osłabienia mięśni dolnej części pleców i ścięgien.
Dodatkowe objawy neurologiczne obejmują drętwienie, mrowienie i ból, szczególnie podczas długiego stania i chodzenia. U nastolatków objawy mogą objawiać się podczas bodźca wzrostowego
Diagnoza
Rtg kręgosłupa w projekcji bocznej jest najłatwiejszą metodą diagnozowania kręgozmyku. Wykonywane w co jakiś czas kolejne radiogramy pozwalają również na ocenę progresji ześlizgu.
Diagnostykę poszerza się następnie o badanie rezonansu magnetycznego oraz tomografii komputerowej, które pozwalają zwizualizować zmiany zwyrodnieniowe dysków, kanał kręgowy oraz struktury nerwowe w nim przebiegające. Jest to szczególnie istotne na etapie planowania leczenia operacyjnego.
Leczenie zachowawcze
Leczenie zachowawcze jest standardowym początkowym postępowaniem w kręgozmyku. Należy zdawać sobie sprawę, że może ono prowadzić jedynie do zmniejszenia objawów, ale nie odwróci ześlizgu kręgów.
Strategia koncentruje się na modyfikacji aktywności fizycznej i podaniu leków przeciwbólowych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub wstrzyknięć steroidów do przestrzeni zewnątrzoponowej w celu złagodzenia bólu.
Leczenie operacyjne
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy w zakresie bólu i objawów neurologicznych lub gdy kręgozmyk ulega dalszej progresji, a przemieszczenie kręgów jest większe niż 50% wskazane jest leczenie operacyjne.
W przypadku ześlizgu I i II stopnia z ciężką komponentą neurologiczną lub w przypadku urazowej etiologii kręgozmyku, operacja jest wymagana.
Leczenie operacyjne
Operacja kręgozmyku składa się z kilku elementów.
W pierwszej kolejności konieczne jest odbarczenie uciśniętych i naciągniętych struktur nerwowych.
Następnie w miarę możliwości chirurg stara się zreponować ześlizg kręgu, a następnie za pomocą wprowadzonych implantów ustabilizować kręgosłup w prawidłowym ustawieniu.
Ostatnim elementem operacji przygotowanie warunków do zrostu kręgosłupa. Do zrostu dochodzi zwykle w ciągu kolejnych miesięcy po operacji, a do tego czasu stabilność kręgosłupa zapewniają implanty.