Często mówimy dzieciom: „Nie noś torby na jednym ramieniu, bo dostaniesz garba”.
Czy to prawda, czy mit?
Czy można nabawić się skoliozy nosząc zbyt ciężki tornister lub torbę na jednym ramieniu?
Takie stwierdzenia są nieprawdziwe. Mimo wieloletnich badań i obserwacji nie znamy dokładnej przyczyny skoliozy, choć obecnie wiemy, iż ma ona podłoże genetyczne.
Skolioza jest skrzywieniem strukturalnym, kręgosłup ulega trwałej, nieodwracalnej deformacji.
Nie należy jej utożsamiać z wadą postawy. Nie ma zatem związku z nawykiem noszenia ciężkich toreb, plecaków na jednym ramieniu, ani niedbałą postawą podczas siedzenia jedzenia, stania.
Kręgosłup w skoliozie ulega skrzywieniu we wszystkich trzech płaszczyznach, czyli obejmuje nie tylko skrzywienie boczne, ale również zaburzenie fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej (kyfozy piersiowej i lordozy lędźwiowej) oraz rotację kręgów w płaszczyźnie poprzecznej.
Czy zatem rzeczywiście niczym nam nie grozi ten nawyk?
Należy dokonać rozróżnienia między prawdziwą skoliozą a tym, co określa się jako postawę skoliotyczną.
Postawa skoliotyczna, w przeciwieństwie do skoliozy jest wadą postawy i wynika z nierównego napięcia mięśni tułowia. Nie dochodzi do rotacji kręgów, dlatego nie ma wypukłości na plecach (garbu żebrowego) podczas pochylania się do przodu.
To właśnie powtarzające się przeciążenia jednej strony ciała (tornister lub torba noszone na jednym ramieniu ), jak również złe nawyki podczas siedzenia mają wpływ na powstanie tej wady postawy.
Kolejna różnica polega na tym, że postawa skoliotyczna ulega skorygowaniu z chwilą gdy polecimy pacjentowi się wyprostować. Zatem właściwym leczeniem jest tu rehabilitacja.
Czy rodzice sami mogą zauważyć skoliozę i czym ona się objawia?
Objawami skoliozy które powinny zaniepokoić, a które można zaobserwować bez zdjęcia rentgenowskiego są:
– nierówno ustawione ramiona
– asymetria łopatek (wystająca łopatka)
– asymetria trójkątów talii
– przemieszczenie jednego z bioder do przodu i do góry
– u dziewcząt asymetria piersi
– garb żebrowy w odcinku piersiowym, który uwydatnia się podczas pochylenia tułowia do przodu.
Czy lekarz rodzinny może rozpoznać skoliozę?
Lekarz rodzinny wręcz powinien umieć rozpoznać skoliozę i pokierować pacjenta do odpowiedniego specjalisty. Podczas wizyty u lekarza rodzinnego, czy pediatry warto poprosić o zbadanie pleców dziecka.
Czy skolioza boli?
Sama skolioza idiopatyczna nie powoduje dolegliwości bólowych.
Źródłem bólu są natomiast zmiany zwyrodnieniowe, które w skoliozie, pojawiają się wcześnie, bo już w trzeciej dekadzie życia. Z czasem zmiany zwyrodnieniowe stopniowo postępują, prowadząc do zwężenia otworów międzykręgowych i ucisku na nerwy, opuszczające w tym miejscu kanał kręgowy. Skutkuje to promieniowaniem bólu do kończyn dolnych czyli rwą.
Źródłem bólu u dorosłych są również przykurczone, zbyt mocno napięte mięśnie, które mają do wykonania więcej pracy, by stabilizować skrzywiony kręgosłup.
Ekstremalne skoliozy mogą natomiast powodować dolegliwości ze strony narządów klatki piersiowej, gdyż silnie wygięty kręgosłup prowadzi do dużej deformacji klatki piersiowej, co powoduje ucisk na płuca i serce.
O ile skolioza idiopatyczna u dzieci i młodzieży nie wywołuje dolegliwości bólowych to w przypadku ich występowania należy jak najszybciej rozpocząć diagnostykę, aby ustalić ich przyczynę.
Czy skoliozę można skutecznie leczyć?
Niewielkie skrzywienia (< 20°) wymagają obserwacji, która polega na systematycznych kontrolach u lekarza specjalisty co 4-6 miesięcy, podczas których przeprowadzane jest badanie kliniczne oraz badanie RTG.
Postępowanie lecznicze obejmuje: gorsetowanie oraz leczenie operacyjne.
Gorsetowanie zarezerwowane jest dla grupy pacjentów jeszcze rosnących, niedojrzałych kostnie, ze skrzywieniem większym niż 20-25°, ale mniejszym niż 40° wg Cobba.
Jego celem jest niedopuszczenie do pogłębienia skrzywienia. Nie można jednak od gorsetu oczekiwać pełnej korekcji skoliozy.
Ta metoda również wymaga przede wszystkim stałego noszenia gorsetu oraz systematycznych wizyt kontrolnych.
Operacje przeprowadza się u pacjentów z zaawansowaną wadą. Operacja taka pozwala zmniejszyć garb, wyosiować sylwetkę, wyrównać barki, zmniejszyć asymetrię łopatek oraz zapobiega dalszemu pogłębianiu się deformacji.
Jest ona nieodzowna u pacjentów ze skrzywieniem przekraczającym 45° wg Cobba. Udowodniono bowiem, że skrzywienia większe niż 50° nadal powoli progresują w życiu dorosłym, w tempie 1-2° na rok. W konsekwencji znacznie pogarszają sylwetkę, powodują silne bóle, a niekiedy problemy z krążeniem oraz oddychaniem.
Czy można pomóc w skoliozie rehabilitacją?
Rehabilitacja nie wyleczy ze skoliozy. Nie ma ona wpływu na korekcję skrzywienia, nie poprawi sylwetki i nie zapobiegnie progresji deformacji. To bardzo istotne, żeby w porę podjąć właściwe leczenie. Rehabilitacja ma natomiast korzystny wpływ z punktu widzenia ogólnej sprawności i wydolności. Stanowi również uzupełnienie leczenia gorsetem.
Czy skolioza dotyczy częściej chłopców, czy dziewcząt?
Początkowo (w przypadku niewielkich skrzywień) wada ta dotyczy w równym stopniu obu płci. W miarę jak skrzywienie rośnie, częściej zaczyna dotykać dziewcząt, wówczas nawet 9 na 10 pacjentów ze skoliozą to dziewczynki.
Jak duża blizna jest po operacji skoliozy?
Operacje skoliozy wymagają dość dużej ingerencji chirurgicznej i wiążą się z adekwatnym cięciem skórnym. Zastosowanie odpowiednich technik szycia przez doświadczonego operatora pozwala jednak uzyskać bardzo dobry efekt kosmetyczny w postaci linijnej blizny.
Czy po operacji skoliozy kobieta może normalnie zajść w ciążę i urodzić dziecko siłami natury?
Skolioza często powoduje, że kobiety wahają się przed zajściem w ciążę. Wiele z nich obawia się powikłań, wad wrodzonych, a nawet problemów z płodnością. Dziesięciolecia badań sugerują, że te obawy są bezpodstawne.
Naukowcy ustalili, że skolioza nie powoduje żadnych szczególnych komplikacji – ciąży, porodu, czy płodu – w porównaniu ze zdrowymi kobietami. Nie zmniejsza płodności ani nie zwiększa ryzyka poronienia, urodzenia martwego dziecka lub wad wrodzonych.
Kobiety, które przeszły operację skoliozy również mogą zajść w ciążę, a ich poród może odbywać się drogami natury. Pewnym ograniczeniem może być jedynie utrudniona możliwość znieczulenia zewnątrzoponowego, szczególnie w przypadkach operacji skolioz obejmujących odcinek lędźwiowy.
Jeśli ten temat nie został tutaj wyczerpująco omówiony, macie Państwo jeszcze jakieś pytania, zachęcam do kontaktu, a także odwiedzenia strony https://www.facebook.com/dr.